Κερά - Παναγία Καρδιώτισσα

 

 

Το χωριό της Κεράς που αποτελείται από τον πάνω και κάτω οικισμό, πήρε το όνομά του από τη Μονή της Παναγίας της Κεράς ή Καρδιώτισσας, ένα από τα σημαντικότερα εκκλησιαστικά μνημεία του νησιού.
Οι εργασίες αποκατάστασης στο Καθολικό της Μονής που πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη 1970-73 αποκάλυψαν ότι ο ναός της Παναγίας, αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία των αρχών του 14ου αιώνα.

 

Είναι σαφές τοσο από την κάτοψη όσο και από την ανωδομή ότι το κτίσμα παρουσιάζει τέσσερις οικοδομικές φάσεις. Η συνολική κάτοψη του Καθολικού συνενώνει διαφορετικές λύσεις του τύπου του μονόχωρου ναού με προσαρτημένους νάρθηκες, των οποίων οι καμάρες, είτε κατά μήκος εγκάρσια οδηγούν στο μονόχωρο κυρίως ναό.

 

Ο αρχαιότερος τοιχογραφικός διάκοσμος διατηρείται στο χώρο του σημερινού ιερού (αρχικός ναός). Κάτω από την Βρεφοκρατούσα της κόγχης παριστάνονται οι Συλλειτουργούντες Ιεράρχες και στα πλάγια του θριαμβικού τόξου ο Ευαγγελισμός.
Στην καμαρωτή οροφή του αρχικού ιερού εικονίζεται η Ανάληψη και στην υπόλοιπη οροφή αναπτύσσεται κύκλος με σκηνές από το βίο της Θεοτόκου. Η τεχνοτροπία είναι χαρακτηριστική για τις πρώτες δεκαετίες του 14ου αι. και συνδέει τη ζωγραφική αυτή με την περιοχή της Μακεδονίας.
Τα ευγενικά πρόσωπα πλάθονται με ζωηρά χρώματα, η πλούσια ρέουσα πτυχολογία προσδίδει στις μορφές ιδιαίτερη σωματικότητα, οι κινήσεις χαρακτηρίζονται από έντονη ταραχή ή δραματική παθητικότητα και ο ρεαλισμός ορισμένες φορές φτάνει ως την υπερβολή. Στο κεντρικό κλίτος του πρώτου προς δυσμάς νάρθηκα, ο ανατολικός τοίχος κοσμείται με παράσταση της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Στην καμαρωτή οροφή υπάρχουν παραστάσεις από τη ζωή του Ιησού (Γέννηση, Όνειρο του Ιωσήφ, Φυγή στην Αίγυπτο, Βαϊοφόρος, Προδοσία Ιούδα, Χριστός Ελκόμενος, Έγερση του Λαζάρου, Μυροφόρες στον Τάφο, Εις Άδου Κάθοδος, Υπαπαντή, Πεντηκοστή) και στο δυτικό τοίχο εικονίζεται ο Μυστικός Δείπνος, ο Νιπτήρας και υπολείμματα της Σταύρωσης.
Στο νότιο κλίτος του πρώτου νάρθηκα κυριαρχούν οι σκηνές από τη Δευτέρα Παρουσία με τη Δέηση στην κορωνίδα του ανατολικού τοίχου (πιο κάτω διατηρείται αποσπασματικά παράσταση του Επιτάφιου Θρήνου από προγενέστερο ζωγραφικό στρώμα του τέλους του 14ου αι.). Οι τοιχογραφίες του βορείου κλίτους του πρώτου νάρθηκα είναι μεταγενέστερες και ποιοτικά υποδεέστερες σε σχέση με αυτές του αρχικού ναού.
Η ζωηρή κίνηση των μορφών, ειδικά στις σκηνές των Παθών, φτάνει ως τη βιαιότητα, η έκφραση των προσώπων είναι τραχιά, η απόδοση των λεπτομερειών του σκηνικού βάθους γίνεται με ισχυρά πρισματικά σχήματα και έντονες φωτεινές αντανακλάσεις.
Τα χαρακτηριστικά αυτής της ζωγραφικής συνδέουν τον τοιχογραφικό διάκοσμο με το δραματικό ρεαλισμό της Μακεδονικής Σχολής.

 

Πηγές